Zdjęcia Warszawy z lat 50. i 60.

Pomysł przygotowania wystawy jest związany z moją książką poświęconą Tadeuszowi Rolke. Artysta był moim profesorem w Laboratorium Reportażu i zdecydował, że napiszę o nim książkę. Tak powstał wywiad-rzeka, który się ukazał w 2016 r. A ponieważ w tym roku przypadają 90. urodziny Tadeusza Rolke my jako Dom Spotkań z Historią postanowiliśmy zaprezentować jego warszawskie fotografie.

– powiedziała Małgorzata Purzyńska, jedna z kuratorek wystawy „Tadeusz Rolke. Fotografie warszawskie”. Jak przypomniała, Rolke zaczął fotografować jako dziecko w latach 40. XX wieku. Kupił pierwszy aparat w 1944 r. i wtedy zrobił swoje pierwsze zdjęcia Warszawy. Najpierw były to portrety bliskich, potem wyszedł na ulice. To były takie pierwsze, dziecinne jeszcze fotografie aparatem Zeiss Ikon Baby Box Tengor, który nie miał jeszcze możliwości jakichkolwiek regulacji czasu, naświetlania, przysłony czy odległości.

Tadeusz Rolke brał udział w Powstaniu Warszawskim, później został wywieziony do Niemiec na roboty. Matce na szczęście udało się uratować jego aparat, jego pierwsze zdjęcia, trochę fotografii rodzinnych, pamiętnik swojego dziadka, w jednej walizce dosłownie. I kiedy Tadeuszowi udało się wrócić do Warszawy powrócił także do fotografowania. I uwieczniał to co zostało z miasta, głównie Śródmieście, fotografował mamę na tle ruin, gdzie był ich dom, także budowę trasy W-Z, wspiął się na Prudential i z niego zrobił zdjęcie panoramy miasta, fotografował ruiny getta.

– opowiadała kuratorka.

Sesja zdjęciowa na dachu budynku przy pl. Dąbrowskiego. Dokumentowanie miejsca, gdzie stała kamienica przy ul. Kredytowej 10, w której w latach wojny mieszkał Tadeusz Rolke, 2014. Fot. Włodzimierz Pawłow

Po wojnie Rolke studiował historię sztuki. W 1952 r. został aresztowany w jednej ze spraw, które wytaczano w tym czasie młodzieży związanej z harcerstwem. Został posądzony o to, że należał do ruchu uniwersalistycznego i chciał siłą obalić ustrój PRL. Sąd wojskowy na Koszykowej skazał go na siedem lat więzienia. Dziewięć miesięcy przesiedział w areszcie śledczym na Ratuszowej tzw. Toledo, a później w Barczewie i w Iławie. Został warunkowo zwolniony po dwóch latach. Nie mógł wrócić na studia, został więc robotnikiem w Polskich Zakładach Optycznych na Grochowie.

Na szczęście była tam ciemnia, dzięki czemu wrócił do fotografowania, poczuł, że to jest jednak jego powołanie, obserwował fotografów i marzył o tej pracy. Jego pierwsze zdjęcia ukazały się w „Świecie Młodych” w 1955 r., a później udało mu się dostać do pisma „Stolica”. Jego brat był architektem i miał kontakty w tym środowisku, więc Tadeusz robił tematy związane z odbudową Warszawy i to też zwróciło uwagę naczelnego, który go przyjął.

– zaznaczyła Purzyńska.

Robił wiele fotoreportaży dla gazety. Wrócił m.in. do więzienia na Ratuszowej, w którym siedział, oczywiście nie przyznając, że był tam więźniem. W tym czasie było tam więzienie dla kobiet. I zrobił tam fotoreportaż. To było już po okresie październikowej odwilży i dopuszczano tematy, które wcześniej nie były możliwe. Na ekspozycji znajdą się także zdjęcia modowe Tadeusza Rolke.

Takie poważne dla Mody Polskiej zaczął robić w 1960 r. Pierwszą sesję zrobił w Muzeum Literatury. Współpracował też z Barbarą Hoff i dla niej robił zdjęcia do „Przekroju”. Jego ulubioną modelką była Lucyna Witkowska, Lucy, która była też zresztą jego dziewczyną. Pokażemy też jego najbardziej znaną fotografię „Matylda i Eustachy”, wykonaną na ówczesnej ul. Rutkowskiego (obecnie Chmielna) koło kina Atlantic. Znaleźli się na niej jego przyjaciel, fotograf Eustachy Kossakowski i dziewczyna Rolkego Joanna Matylda Fiszer oraz skuter. To takie jego ikoniczne zdjęcie będące symbolem lat 60. Oni we dwóch pojechali na Śląsk i kupili sobie te skutery w sklepie dla górników. Ponieważ górnicy nie chcieli jeździć skuterami Lambretta, a chłopcy chcieli być modni.

– opowiadała kuratorka.

Rolke dużo się obracał w środowiskach artystycznych i fotografował sztukę, malarzy, aktorów – m.in. Zbigniewa Cybulskiego na tle Pałacu Kronenberga, Kalinę Jędrusik na Karowej, Tadeusza Konwickiego, Alinę Szapocznikow.

Aktor Zbigniew Cybulski w ruinach Pałacu Kronenberga przy ulicy Królewskiej, 1962. Fot. Tadeusz Rolke/Agencja Gazeta

Twórcy wystawy starali się wybierać zdjęcia, które pokazują Warszawę, nawet fotografie modowe, w których tle widać plac Zamkowy, panoramę Starego Miasta, Aleje Jerozolimskie z widokiem na gmach KC, Pałac Kultury i Nauki, Chmielną, pl. Konstytucji, Świętokrzyską czy „dziką” Wolę z lat 50. 

Wystawa będzie czynna do 9 czerwca br.

 

Źródło: dzieje.pl, dsh.waw.pl

 

#Tadeusz Rolke #Dom Spotkań z Historią #zdjęcia Warszawy #wystawa